Vương Thị Phượng là thiếu nữ Hàng Ngang, được liệt vào nhóm Hà Thành tứ mỹ. Cô là con gái cưng của thương gia Vương Toàn Thắng, một nhà buôn bán tơ lụa giàu có khu phố cổ những năm 30 của thế kỷ trước.

Cô Phượng Hàng Ngang (Vương Thị Phượng).

Người Hoa kiều ở Hàng Ngang nói rằng, cặp lông mày của cô “yên my” (lông mày như mây khói), cặp mắt “bán thụy phượng hoàng” (con phượng hoàng nửa thức nửa ngủ, nghĩa là mắt mơ màng say đắm). Đối tượng nhìn vào đôi mắt ấy tự thấy mình như một chiếc lá vàng rơi…

Không ít văn nhân - ký giả đương thời khi được diện kiến cô Phượng đã phải thốt lên: “Tây Thi khiếp vía, Hằng Nga giật mình”.

Nhiều thanh niên, nhà ngay sát chỗ làm, nhưng hàng ngày vẫn bốn lần đi về theo đường vòng để qua phố Hàng Ngang, để được ngắm cô Phượng từ xa. Nếu hôm nào không một lần được thấy cô, họ thấy bồn chồn, bứt rứt, đứng ngồi không yên.

Khi tàu điện chạy qua phố Hàng Ngang, không ai bảo ai, tất cả hành khách đều hướng mắt về phía dãy nhà mang số chẵn, nơi có một mỹ nhân góp phần làm cho vẻ đẹp Hà Nội thêm rực rỡ.

Bố cô còn mời thầy giáo về dạy con học chữ, cầm kỳ thi họa. Cô vốn là người sáng dạ, học một biết mười.

Ngày đó có không biết bao nhiêu công tử Hà thành si mê, theo đuổi và mơ ước được lấy cô Phượng làm vợ.

Thời đó, trạc tuổi với cô có A Đẩu sống ở Hàng Đào, cháu ruột của nhà tư sản chuyên buôn bán lụa Phan Vạn Thành. Thấy gia đình hai bên môn đăng hộ đối nên thương gia Vương Toàn Thắng đã đồng ý gả con gái cho A Đẩu.

Khi về nhà chồng, cô được sống hết sức sung túc, không phải lo lắng về chuyện áo cơm, chẳng phải động tay vào việc nhà vì đã có người hầu kẻ hạ làm hết. Khi sinh con trai đầu lòng, cô càng được bố mẹ chồng cưng chiều. Tuy nhan sắc vẫn xinh tươi nhưng sự rạng rỡ trong đôi mắt cô đã mất dần mất mòn sau những năm sống bên cạnh người chồng công tử.

A Đẩu không hề yêu quý gì cô Phượng. Với anh ta, việc lấy cô chỉ như một “chiến tích” để khoe với bạn bè, như một thứ đồ trang trí đắt tiền cho sự giàu sang của mình. Thậm chí, A Đẩu còn là người thiếu tinh tế, ăn nói cục mịch và vũ phu. Khi có chuyện bực dọc, anh ta sẵn sàng thượng cẳng chân hạ cẳng tay với vợ.

Không chỉ vậy, A Đẩu còn cờ bạc, rượu chè và mê gái. Không biết bao đêm cô phải khóc vì chồng ngang nhiên “gái gú” trước mặt cô.

Phố Hàng Ngang thời bấy giờ.

Giữa lúc đau khổ vì cuộc hôn nhân không hạnh phúc, cô đã gặp gỡ nhà báo Hoàng Tích Chu, người đàn ông tài hoa đất Kinh Bắc. Cô Phượng đã rung động mạnh trước người thanh niên đẹp trai, nho nhã này.

Vào khoảng cuối năm 1927, cả Hà Nội chấn động trước tin cô Phượng mất tích.

Mãi sau này, mọi người mới biết cô Phượng đã theo Hoàng Tích Chu vào Sài Gòn và chỉ để lại một lá thư từ biệt đầy nước mắt cho gia đình.

Hoàng Tích Chu lúc bấy giờ có cơ hội sang Pháp để học nghề báo mà ông không thể đưa cô theo. Ông đành bảo cô về Bắc Ninh tìm gia đình mình, ông đưa cô một bức thư, ngỏ lời xin cha nhận cô là con dâu trong nhà.

Vốn là người có quan niệm cổ về lễ giáo, ông Huyện cho là gia đình Phượng không môn đăng hộ đối với gia đình ông, nên sai người đưa Phượng về xin lỗi chồng để trở lại.

Nhưng A Đẩu không chấp nhận vợ. Bản thân cô cũng không muốn về sống chung với người chồng đó nữa. Cô Phượng đành làm nghề buôn bán nuôi thân.

Một lần, cô Phượng bị lừa hết vốn liếng, gia sản khánh kiệt. Không còn cách nào khác, cô phải cậy nhờ sự giúp đỡ của một số người đàn ông si mê cô.

Trong số đó có người tên Lưu giàu có và cuồng si cô Phượng. Nhưng Lưu là người đã có vợ, vợ lại là người nổi tiếng có “máu hoạn thư” nên ông đã thuê cho cô Phượng một ngôi nhà bên Long Biên để làm nơi tình tự.

Nhưng ý định này của Lưu sớm đã bị vợ phát hiện. Người đàn bà ghê gớm này đã phong tỏa tài sản của chồng, khiến ông không còn cơ hội để gặp cô Phượng.

Cô quá đau khổ khi nghĩ về chuyện tình trắc trở của mình, quyết định về Hưng Yên, tìm một ngôi chùa xin xuất gia.

Một hôm, có người đàn ông tên Bách làm Tham tán ở tòa Sứ đến vãn cảnh chùa gặp cô Phượng. Bách mê mẩn vẻ đẹp mặt hoa da phấn bèn mượn người đến đánh tiếng với cô Phượng và xin với sư bà cho cô về làm vợ lẽ.

Vợ cả của Bách đến đón Phượng về làm chị làm em, rất quý hóa ngọt ngào. Ít lâu sau, Tham tán Bách được chuyển đi Lai Châu; vợ cả cho Bách và Phượng đi trước còn mình lên sau.

Ai ngờ bà cả đã ngầm sai người đầu độc Phượng làm cho cô hóa điên lúc tỉnh lúc mê, lúc cười lúc khóc, gầy rộc đi.

Tham tán Bách đành sai người đưa cô về Chợ Bờ (Hòa Bình) nhưng sau đó Phượng về lại Gia Lâm tìm đến bà hàng xóm cũ, trong người chỉ còn có 15 đồng bạc.

Bà hàng xóm tốt bụng trông nom cô như con đẻ. Nhưng nhà quá nghèo mà bệnh cô Phượng ngày càng nặng, bà đành phải đưa cô vào nhà thương làm phúc. Một tuần sau, cô Phượng qua đời.

Đám tang Phượng chỉ có một người tình cũ rủ lòng thương, khắc cho cô một tấm bia đề: “Mộ người bạc mệnh Vương Thị Phượng”.