Kết quả trên đã mở ra hy vọng về những nghiên cứu sâu rộng hơn có thể giúp ngăn ngừa căn bệnh xuyên thế kỷ mà bệnh nhân không cần phải dùng thuốc kháng virus (ARV) hàng ngày như hiện nay.

Theo tờ Independent, trong cuộc thử nghiệm kéo dài hơn 3 năm, các nhà khoa học thuộc Viện Nghiên cứu AIDS IrsiCaixa ở Barcelona (Tây Ban Nha) đã kết hợp hai loại vaccine HIV mới với một loại thuốc thường được dùng để điều trị ung thư.

Hình ảnh qua kính hiển vi điện tử của virus HIV.

13 người tham gia nghiên cứu đã dùng thuốc kháng ARV trung bình 3 năm. Các nhà khoa học tiêm cho những người tham gia một loạt 3 mũi vaccine và họ ngừng dùng ARV.

Sau quá trình điều trị, các nhà nghiên cứu không còn phát hiện virus HIV trong 5 trên tổng số 13 bệnh nhân HIV tham gia, và nhận thấy hệ miễn dịch của những người này đã chặn đứng sự lan truyền của virus.

Đặc biệt, 5 người này đã không phải sử dụng thuốc kháng trong thời gian từ 1,5 đến 7 tháng liên tục do lượng virus bị khống chế ở mức dưới 2.000 bản/ml máu, là ngưỡng mà WHO khuyến cáo bệnh nhân phải điều trị ARV.

Tiến sĩ Steven Deeks, nhà nghiên cứu HIV/AIDS thuộc Đại học California, Mỹ nhận xét trong số trên 60 thử nghiệm vaccine trị liệu cho đến nay, đây là lần đầu tiên một loại vaccine đã kích thích được hệ miễn dịch một cách “có ý nghĩa”.

Trưởng nhóm nghiên cứu, Tiến sĩ Beatriz Mothe khẳng định nhóm của bà “đang trên con đường đúng đắn” để phát triển một liệu pháp điều trị có thể thay thế cho thuốc kháng virus ARV mà bệnh nhân HIV phải dùng hàng ngày hiện nay. Theo bà, trong những nghiên cứu với vaccine trị liệu trước đây, tối đa chỉ 10% số người nhiễm được kiểm soát lượng virus trong thời gian không lâu hơn 4 tuần. Còn trong nghiên cứu ở Barcelona, tỷ lệ này là 38% với thời gian kiểm soát virus HIV lên tới 7 tháng.

Mô hình bằng thuỷ tinh của virus HIV tại Đại học Bristol, Anh.

Trong suốt 30 năm qua, cuộc tìm kiếm một loại vaccine phòng bệnh AIDS đã thôi thúc nhiều nỗ lực y học và các nguồn đầu tư khổng lồ, nhưng vẫn chưa loại vaccine nào được đưa ra thị trường. Sau khi những nỗ lực đầu tư đều không thể đưa đến một loại vaccine chủ lực giúp ngăn ngừa lây nhiễm HIV, các nhà nghiên cứu ở Barcelona đã quyết định thử nghiệm các loại vaccine trị liệu (tức là tiêm cho người bệnh đã lây virus, thay vì tiêm cho người khoẻ để chống lây virus).

Mục đích là giúp những người đã nhiễm HIV chống chọi được với virus này trong nhiều tháng hoặc nhiều năm mà không cần thuốc ARV.

“Có bằng chứng rằng nhờ tiêm vaccine trị liệu, chúng tôi có thể thực sự ‘dạy’ các tế bào T của cơ thể chúng ta cách kiểm soát virus” - tiến sĩ Beatriz Mothe nhấn mạnh. “Đây là lần đầu tiên chúng tôi chứng kiến vaccine này có tác dụng ở con người”.

Trên thế giới hiện nay có khoảng 18 triệu người đang dùng thuốc kháng ARV để làm chậm lại quá trình phát triển của HIV. Nhưng những loại thuốc kháng này đều đắt đỏ và có thể gây ra những hiệu ứng phụ khó chịu. Bệnh nhân cũng cần phải nhớ uống đều đặn hàng ngày, có khi phải uống suốt đời.

Ông Mitchell Warren, Giám đốc điều hành Liên minh Ủng hộ điều chế vaccine AIDS (AVAC) cho rằng mặc dù nghiên cứu được tiến hành trên quy mô nhỏ, thành công của nó là “thú vị và quan trọng”. “Những hệ thống lâu dài không đòi hỏi uống thuốc hàng ngày có thể đẩy nhanh quá trình giúp 37 triệu bệnh nhân HIV thoát khỏi virus này, đó sẽ là cơ hội lớn để dập tắt cơn đại dịch”, ông nói với tờ Independent.